Door Viola Brugnatelli
Viola Brugnatelli is een neurowetenschapper en endocannabinoloog. Ze doet onderzoek naar cannabis en doceert aan de Faculteit Neurowetenschappen, Universiteit van Padua, Italië. Ze is de mede-oprichter van Cannabiscienza, een voorlichtingsbedrijf voor professionals in de gezondheidszorg over het endocannabinoïde systeem en medicinale cannabis.
Viola is al lange tijd lid van de International Cannabinoid Research Society en is de Italiaanse ambassadeur voor de International Association for Cannabis Medicine. Ze heeft een achtergrond in farmacologische laboratoria en is gespecialiseerd in 'wees' cannabinoïde/terpenoïde receptoren en hun signalering bij pijn en ontsteking.
Momenteel werkt ze samen met Fundación Canna, de redactie van het Journal of Cannabinoid Medicine en ze schrijft als gastauteur voor een reeks tijdschriften op dit gebied, waaronder Project CBD. Viola heeft in de loop der jaren bijgedragen aan verschillende CME-cursussen over cannabis, en heeft wereldwijd artsen en apothekers voorgelicht. Ze is de VP van een non-profitorganisatie die vrouwen motiveert en steunt om in de plantengeneeskunde te werken.
Wat haar het meest fascineert aan de cannabisplant is dat we nog veel kunnen leren over het endocannabinoïde systeem en hoe we dit systeem op verschillende manieren kunnen moduleren die verder gaan dan fytocannabinoïden (plantaardige cannabinoïden). De laatste tijd werkt ze nauw samen met anesthesiologen die met hypnotherapie opereren om de rol van het ECS (endocannabinoïde systeem) te evalueren in het vermogen om onze bewustzijnstoestanden te veranderen zonder medicijnen.
Kunnen populaire producten voor mondverzorging, zoals Colgate of Oral B, worden vervangen door producten met cannabis?
Zoals de situatie nu is, kan het beide kanten op gaan. Colgate-Palmolive verkondigde in april 2021 dat het drie internationale patenten heeft aangevraagd voor verschillende mondverzorgingsproducten op basis van antibacteriële cannabidiol (CBD) en die ook een reeks andere niet-narcotische cannabinoïden bevatten, zoals cannabigerol (CBG), cannabichromeen ( CBC) en cannabicitran (CBTC), om verschillende combinaties te produceren voor mondspoelingen, tandpasta, orale gels en meer.
Eerder dit jaar verwierf Colgate-Palmolive het bedrijf Hello Products, een bekend natuurlijk cosmeticamerk dat een reeks mondverzorgingsproducten verkoopt die CBD- en hennepzaadolie bevatten. Colgate-Palmolive verklaarde: "de ontwikkelde cannabinoïde-combinaties verbeteren op verschillende manieren de mondhygiëne: het vermindert of remt de vorming van tandcariës; het bestrijdt de ophoping van tandplak en het vermindert tandvleesontsteking".
Aangezien mondwater en tandpasta onder cosmetica vallen, hoeven deze beweringen niet klinisch bewezen te worden. Wetenschappelijk onderzoek toont echter aan dat chronische cannabisgebruikers een verhoogd risico hebben op parodontale laesies, xerostomie (droge mond) en cariës, dus men kan zich afvragen of er wetenschappelijke bewijzen zijn die de trend van mondverzorgingsproducten op basis van cannabis onderbouwen.
Laten we eerst een kijken naar ontstekingen: er is bewijs dat CB2-receptoren voorkomen op parodontaal weefsel op de locaties van ontstekingen of infecties, en de verbindingen die CB2R activeren zouden ontstekingen kunnen reguleren en de huidige behandelingen voor parodontitis en andere orale inflammatoire pathologieën verbeteren.
Bovendien worden zowel CB1- als CB2-receptoren tot expressie gebracht in tandvleesweefsel, en deze expressie neemt sterk toe bij ziekte of infecties. Dit komt omdat wanneer de endogene cannabinoïden zoals anandamide, CB1 en CB2 eenmaal geactiveerd zijn, de productie van pro-inflammatoire mediatoren op deze locaties aanzienlijk afneemt. Dit suggereert dat fytocannabinoïden met een vergelijkbare farmacologische activiteit de parodontale genezing kunnen reguleren.
Een literatuuronderzoek naar orale mucositis (een pijnlijke ontsteking en ulceratie van de mond die een veel voorkomende en vaak slopende complicatie is van kankerbehandelingen) dat de werkingsmechanismen van CBD evalueerde, concludeerde dat de ontstekingsremmende, pijnstillende en antioxiderende eigenschappen van CBD gunstig zouden zijn voor patiënten die aan deze aandoening lijden. Dit moet echter nog wel getest worden.
Dus naarmate we beter begrijpen hoe het endocannabinoïde systeem orale ontstekingen reguleert, zijn we ook gaan begrijpen dat endocannabinoïde tonus de verminderde speekselproductie in de speekselklieren als gevolg van een infectie moduleert; dit lijkt overeen te komen met het verschil in speekselproductie tussen sigaretten- en cannabisrokers, waarbij 69,6% van de cannabisgroep een droge mond ervaart, vergeleken met 18,6% van de groep sigarettenrokers.
Aangezien xerostomie verband houdt met tandvleesaandoeningen door de ophoping van tandplak, is het interessant om te onderzoeken of CBD daadwerkelijk een goede optie is om tandplak te verminderen.
Eerder bewijs over dit onderwerp heeft aangetoond dat CBD en een andere niet-narcotische cannabinoïde, cannabigerol (CBG), bekend staan om hun antibacteriële werking tegen verschillende grampositieve en gramnegatieve bacteriesoorten. Recentere onderzoeken hebben aangetoond dat beide cannabinoïden mogelijk een rol spelen bij tandplak; in België werden 60 volwassenen getest om de werkzaamheid van verschillende mondverzorgingsproducten bij het verminderen van tandplak te vergelijken: de producten met cannabinoïden bleken effectiever in het verminderen van het aantal bacteriële kolonies in tandplak dan de formules van bekende synthetische mondverzorgingsproducten, namelijk Oral B en Colgate.
Dezelfde groep evalueerde later in een vervolgonderzoek de efficiëntie van CBD-CBG-producten (die geen alcohol of fluoride bevatten) versus andere algemeen verkrijgbare commerciële mondwaterproducten versus het favoriete product van tandartsen: chloorhexidine (een ontsmettingsmiddel en antisepticum dat kankerverwekkend blijkt te zijn).
Dit onderzoek werd uitgevoerd op monsters van 72 deelnemers. De resultaten toonden aan dat mondspoelingen met een CBD- en CBG-gehalte van <1% even effectief waren in het verminderen van tandplak als mondspoelingen met 0,2% chloorhexidine.
De patenten van Colgate-Palmolive beweerden niet dat hun mondverzorgingslijn mondpijn kon verminderen of spierontspannende effecten zou hebben, ondanks dat dit enkele van de meest bekende medicinale toepassingen van cannabis in de tandheelkunde zijn. Het is bekend dat artsen in de Arabische oudheid en andere bevolkingsgroepen sedatie en een soort algemene inhalatie-anesthesie induceerden met de zogenaamde Aleppo-spons, gedompeld in een mengsel van cannabis, opium en andere verbindingen. Dit werd vervolgens over de neus van de patiënt geplaatst die een tandextractie of soortgelijke operatie onderging.
Onlangs is CBD in Polen getest bij temporomandibulaire pijn (TMD), een aandoening waar 20 tot 30% van de volwassen bevolking last van heeft en die na kiespijn de meest voorkomende oorzaak van orofaciale pijn is.
Voor dit onderzoek werden 60 patiënten met TMD geselecteerd en verdeeld in twee groepen: de behandelingsgroep en de controlegroep. De behandelingsgroep kreeg een transdermale pleister met een zalf in olijfolie op basis van 20% CBD. De tweede groep kreeg alleen de pleister, zonder CBD (een placebo). Beide groepen gebruikten elke ochtend en avond een nieuwe pleister; beide groepen ondergingen een eerste vervolgbezoek en 14 dagen na pleistergebruik een tweede bezoek. De intensiteit van de waargenomen pijn werd gemeten met een gestandaardiseerde vragenlijst (de zogenaamde visuele analoge schaal, VAS) en de spierspanning werd gemeten via elektroden die in het kaakgebied werden geplaatst. Bij de CBD-groep was er na 14 dagen een significant effect op de kauwspieren (11% reductie in de rechter kauwspier en 12,6% in de linker); de controlegroep had geen vermindering in de spieractiviteit. Zelfs de intensiteit van pijn was volgens de VAS-schaal aanzienlijk verminderd in de CBD-pleistergroep: 70,2% vergeleken met de placebogroep, die slechts een vermindering van 9,81% registreerde.
Dit onderzoek toont aan dat CBD effectief kan zijn in het verminderen van temporomandibulaire pijn en moet worden overwogen in het behandelen van kauwspieren bij patiënten met temporomandibulaire pijn.
Dus... zijn fytocannabinoïden en mondverzorgingsproducten een modeproduct of een blijvertje?
We mogen denken dat we slechts aan het begin staan van de potentiële toepassingen nu er nog veel meer onderzoek wordt gedaan naar het potentiële gebruik van cannabisverbindingen in de tandheelkundige zorg.
Referentielijst:
Ammaar H Abidi, Sahar S Alghamdi, Mustafa Kh Dabbous, David A Tipton, Suni M Mustafa, Bob M Moore J Periodontal Res actions 2020 Oct;55(5):762-783. doi: 10.1111/jre.12765. Epub 2020 Jun 20. Cannabinoid type-2 receptor agonist, inverse agonist, and anandamide regulation of inflammatory responses in IL-1β stimulated primary human periodontal ligament fibroblasts
Appendino G, Gibbons S, Giana A, Pagani A, Grassi G, Stavri M, et al. Antibacterial cannabinoids from Cannabis sativa: a structure-activity study. J Nat Prod. 2008;71(8):1427–30. https://doi.org/10.1021/np8002673.
Cho C M, Hirsch R, Johnstone S. General and oral health implications of cannabis use. Aust Dent J 2005; 50: 70-74.
Cuba, Letícia de Freitas, et al. "Cannabidiol: An Alternative Therapeutic Agent for Oral Mucositis?" Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics, vol. 42, no. 3, June 2017, pp 245-250.
Cureus. 2020 Jan 29;12(1):e6809. doi: 10.7759/cureus.6809.Comparison of Efficacy of Cannabinoids versus Commercial Oral Care Products in Reducing Bacterial Content from Dental Plaque: A Preliminary Observation
Darling M R, Arendorf T M. Effects of cannabis smoking on oral soft tissues. Community Dent Oral Epidemiol 1993; 21: 78-81.
Facco E, Zanette G. The Odyssey of Dental Anxiety: From Prehistory to the Present. A Narrative Review. Front Psychol. 2017 Jul 11;8:1155. doi: 10.3389/fpsyg.2017.01155. PMID: 28744243; PMCID: PMC5504153.
Fernandez-Solari J, Prestifilippo JP, Ossola CA, Rettori V, Elverdin JC. Participation of the endocannabinoid system in lipopolysaccharide-induced inhibition of salivary secretion. Arch Oral Biol. 2010 Aug;55(8):583-90. doi: 10.1016/j.archoralbio.2010.05.006. Epub 2010 Jun 9. PMID: 20542488.
Jäger A, Setiawan M, Beins E, Schmidt-Wolf I, Konermann A. Analogous modulation of inflammatory responses by the endocannabinoid system in periodontal ligament cells and microglia. Head Face Med. 2020 Nov 16;16(1):26. doi: 10.1186/s13005-020-00244-0. PMID: 33190638; PMCID: PMC7667774.
Kozono S, Matsuyama T, Biwasa KK, Kawahara K, Nakajima Y, Yoshimoto T, Yonamine Y, Kadomatsu H, Tancharoen S, Hashiguchi T, Noguchi K, Maruyama I. Involvement of the endocannabinoid system in periodontal healing. Biochem Biophys Res Commun. 2010 Apr 16;394(4):928-33. doi: 10.1016/j.bbrc.2010.03.080. Epub 2010 Mar 15. PMID: 20233580.
Mattes RD, Shaw LM, Engelman K. Effects of cannabinoids (marijuana) on taste intensity and hedonic ratings and salivary flow of adults. Chem Senses 1994;19:125–40. (https://doi.org/10.1016/j.adaj.2016.10.009)
Nakajima Y, Furuichi Y, Biswas KK, Hashiguchi T, Kawahara K, Yamaji K, Uchimura T, Izumi Y, Maruyama I. Endocannabinoid, anandamide in gingival tissue regulates the periodontal inflammation through NF-kappaB pathway inhibition. FEBS Lett. 2006 Jan 23;580(2):613-9. doi: 10.1016/j.febslet.2005.12.079. Epub 2006 Jan 3. Erratum in: FEBS Lett. 2006 Mar 20;580(7):1909. PMID: 16406050.
Nitecka-Buchta A, Nowak-Wachol A, Wachol K, Walczyńska-Dragon K, Olczyk P, Batoryna O, Kempa W, Baron S. Myorelaxant Effect of Transdermal Cannabidiol Application in Patients with TMD: A Randomized, Double-Blind Trial. J Clin Med. 2019 Nov 6;8(11). pii: E1886
Özdemir B, Shi B, Bantleon HP, Moritz A, Rausch-Fan X, Andrukhov O. Endocannabinoids and inflammatory response in periodontal ligament cells. PLoS One. 2014 Sep 16;9(9):e107407. doi: 10.1371/journal.pone.0107407. eCollection 2014.)
Prestifilippo JP, Fernández-Solari J, Medina V, Rettori V, Elverdin JC. Role of the endocannabinoid system in ethanol-induced inhibition of salivary secretion. Alcohol Alcohol. 2009 Sep-Oct;44(5):443-8. doi: 10.1093/alcalc/agp040. Epub 2009 Jul 9. PMID: 19589828.
Prestifilippo JP, Medina VA, Mohn CE, Rodriguez PA, Elverdin JC, Fernandez-Solari J. Endocannabinoids mediate hyposalivation induced by inflammogens in the submandibular glands and hypothalamus. Arch Oral Biol. 2013 Sep;58(9):1251-9. doi: 10.1016/j.archoralbio.2013.04.003. Epub 2013 May 15. PMID: 23684250.
Thavarajah R, Rao A, Raman U, Rajasekaran S T, Joshua E R H, Kannan R. Oral lesions of 500 habitual psychoactive substance users in Chennai, India. Arch Oral Biol 2006; 51: 512-519.
Vasudevan, K., Stahl, V. Cannabinoids infused mouthwash products are as effective as chlorhexidine on inhibition of total-culturable bacterial content in dental plaque samples. J Cannabis Res 2, 20 (2020).
