Door Mariano Garcia de Palau
Geboren in Barcelona op 17 februari 1956. Hij studeerde in 1979 af in geneeskunde en chirurgie aan de Universiteit van Barcelona. Hij was 38 jaar werkzaam als spoedarts op het gebied van bedrijfsgeneeskunde. Zijn belangstelling voor cannabis is bij toeval ontstaan en hij bestudeert al ruim 15 jaar het therapeutisch gebruik van cannabis.
Momenteel blijft hij advies geven over behandelingen met cannabinoïden en voert hij klinisch werk uit met patiënten, werkt hij samen met verschillende instanties en verenigingen, werkt hij als Senior Consultant voor Grupo Curativa Colombia en is hij lid van het Spaanse Observatorium voor Medische Cannabis.
De ziekte van Alzheimer is nu de meest voorkomende oorzaak van dementie en vertegenwoordigt 65% van alle geregistreerde gevallen; in het algemeen treft het mensen die 60 jaar en ouder zijn. De ziekte van Alzheimer is een onomkeerbare neurodegeneratieve ziekte die in verschillende mate leidt tot het verlies van cognitieve capaciteiten.
De klinische kenmerken van Alzheimer zijn onder meer geheugenverlies, in de vroege stadia van het proces vooral van recente gebeurtenissen. Ook treden er andere veranderingen op in de cognitieve capaciteiten die gevolgen hebben voor de gemoedstoestand, redeneringsvermogen en de verbale expressie. De ziekte ontwikkelt zich in stilte. Sommige Alzheimer-patiënten leven nog 20 jaar na de diagnose, maar de gemiddelde overlevingstijd ligt tussen de 5 en 10 jaar. Leeftijd is de belangrijkste risicofactor; vanaf 60 jaar verdubbelt elke vijf jaar onze kans om deze ziekte te ontwikkelen. Om deze reden wordt Alzheimer beschouwd als een van de grootste gezondheidsproblemen van onze tijd. Het zal de komende decennia een groeiend sociaaleconomisch impact hebben.
Mensen met de ziekte van Alzheimer lijden niet alleen geheugenverlies, maar hebben ook vaak problemen met verbale taal en kunnen zich niet goed uitdrukken, waardoor hun woordenschat afneemt. Andere veel voorkomende veranderingen zijn verwarring, gedragsveranderingen, slapeloosheid, nachtelijke onrustigheid, met andere woorden veranderingen in het bioritme, en verlies van eetlust.
Deze worden veroorzaakt door een geleidelijke vernietiging van de hersenen naarmate de ziekte zich verspreidt. De ziekte van Alzheimer ontwikkelt zich bij iedereen in een ander tempo, maar er zijn kwantificeerbare genetische en erfelijke factoren die de verspreiding bepalen.
De oorzaken van de ziekte zijn momenteel onbekend, hoewel onze kennis van de moleculaire mechanismen die een rol spelen bij de ontwikkeling van de ziekte de afgelopen jaren enorm is verbeterd.
We weten in principe dat het eiwit amyloïd-bèta (of beta amyloïd) zich ophoopt in het hersenweefsel en plaques en neurofibrillaire klitten (tangles) vormt, die leiden tot neuro-inflammatie en toxiciteit in het hersenweefsel. Dit leidt tot een verlies van hersenvolume als gevolg van neuronendood. Dit veroorzaakt duidelijk het verlies van de capaciteiten van de patiënt. In het begin manifesteert de ziekte zich meestal alleen in het effect op het geheugen. Vanaf een bepaalde leeftijd kan het moeilijk zijn om deze factor te bepalen, hoewel er een aantal tests en vragenlijsten zijn die een aanvaardbare richtlijn geven voor een diagnose van Alzheimer.
Tot op heden beschikken we over zeer weinig therapeutische middelen in de behandeling van Alzheimer. De meest gebruikte geneesmiddelen op dit moment zijn de acetylcholinesteraseremmers (donepezil, rivastigmine en tacrine). Acetylcholinesterase is het enzym dat verantwoordelijk is voor de afbraak van de neurotransmitter acetylcholine. Het gebruik van deze medicijnen wordt gerechtvaardigd door de waarneming dat sommige van de cognitieve, functionele en gedragsveranderingen bij Alzheimerpatiënten zouden kunnen worden verklaard door een tekort aan cholinerge in de hersenen. Er moeten echter andere therapielijnen worden overwogen om verschillende aspecten van de ziekte aan te pakken. Hier kan het gebruik van middelen die de endocannabinoïde toon moduleren een belangrijke rol spelen. Ze omvatten onder meer anti-glutamaterge, antioxiderende en ontstekingsremmende middelen die worden gebruikt om bepaalde symptomen van de ziekte aan te pakken, zoals het verlies aan eetlust, slaapstoornissen en gedragsveranderingen.
Hoewel het gebruik van cannabinoïden aanvankelijk als contraproductief kan worden beschouwd bij de behandeling van Alzheimer, vanwege hun psychoactieve effecten en hun effect op het geheugen (THC-gebruik beïnvloedt het kortetermijngeheugen), zijn er andere aspecten van de symptomatologie van de ziekte waarbij ze wel gunstige effecten kunnen hebben. Zoals bijvoorbeeld de nachtelijke onrustigheid, waarbij THC en CBD een gunstig effect lijken te hebben. Hun effect als eetlustopwekkers en anti-emetica (tegen de misselijkheid) kan ook gunstig zijn bij de behandeling van patiënten.
Er zijn onderzoeken die aangeven dat het endocannabinoïde systeem direct betrokken is bij de processen die zich in de hersenen van Alzheimerpatiënten ontwikkelen.
Hier zouden we het gebruik van fytocannabinoïden kunnen overwegen om de pathologieën van deze patiënten te behandelen.
Er zijn twee situaties waarin cannabinoïden effectief zijn gebleken: bij neuro-inflammatie en oxidatieve stress, die op middellange en lange termijn leiden tot neurotoxiciteit en neuronendood.
Het is ook belangrijk om te benadrukken dat fytocannabinoïden een lage toxiciteit hebben. Dit betekent dat ze veilig gebruikt kunnen worden zonder het risico op bijwerkingen die het leven van patiënten in gevaar kunnen brengen of onprettige situaties veroorzaken. Het is ook belangrijk om te benadrukken dat een acute cannabisvergiftiging nog nooit tot een directe doodsoorzaak heeft geleid.
Studies zijn voornamelijk gericht op de toepassing van Cannabidiol (CBD) voor behandeling op middellange en lange termijn, aangezien het zeer interessante eigenschappen bezit voor het behandelen van de symptomatologie en het bestrijden van de neuro-inflammatie die in patiënten wordt aangetroffen.
We hebben neuro-inflammatie reeds besproken en CBD is ook een effectieve ontstekingsremmer in het Centraal Zenuwstelsel, waar de ontstekingsprocessen die geassocieerd worden met de opeenhoping van plaques en neurofibrillaire klitten een groot aantal moleculen genereren die giftig zijn voor neuronen. Deze moleculen, vrije radicalen, zijn giftig voor de cellen en vormen de zogeheten oxidatieve stress. Het vermogen om deze radicalen te elimineren of tegen te gaan, is cruciaal voor het evenwicht van cellen en weefsels, en CBD biedt ook het benodigde antioxiderende effect.
Daarom wordt er onderzoek gedaan naar het gebruik van CBD bij de behandeling van de ziekte van Alzheimer. Er zijn echter nog geen resultaten op middellange en lange termijn beschikbaar die de effectiviteit van het gebruik kunnen bepalen. De werkzaamheid wordt ook bepaald door de fase van de ziekte waarin de behandeling aanvangt.
Veel patiënten vertonen symptomen van angst/onrust en hierbij kan het anxiolytische effect van CBD helpen. Het kan ook worden gebruikt in nachtelijke doses om de slaap op te wekken bij patiënten met een milde slaapstoornis. Het is vaak nodig om de behandeling te combineren met THC om de slapeloosheid of nachtelijke onrustigheid die sommige patiënten ervaren te behandelen.
In veel gevallen helpt CBD ook bij het verbeteren van cognitieve aspecten, die meetbaar zijn en bevestigd worden door familie en zorgverleners. Sommige patiënten ervaren een verbetering in de verbale taal, betere oriëntatie, betere communicatie met hun omgeving en grotere emotionele stabiliteit - allemaal binnen de redelijke verwachtingen en relatief voor de specifieke fase van de ziekte en de omstandigheden van elke patiënt.
We kunnen daarom resultaten op de korte termijn verwachten van behandelingen met cannabinoïden, omdat deze inwerken op de symptomen van de Alzheimerpatiënten. Het zou echter ook mogelijk zijn om op de middellange en lange termijn in te grijpen en de ontwikkeling van de ziekte zelf te vertragen of stop te zetten. Huidige en toekomstige klinische onderzoeken zullen uitwijzen of cannabinoïden deel gaan uitmaken van het therapeutische arsenaal dat wordt gebruikt voor de behandeling van Alzheimerpatiënten.
